O sądowym dochodzeniu kontaktów dziadków z dziećmi.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, prawo do kontaktów z dzieckiem nie przysługuje wyłącznie rodzicom. W polskim systemie prawnym również dziadkowie, a nawet inni bliscy członkowie rodziny – jak rodzeństwo czy macocha – mogą wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie kontaktów z małoletnim dzieckiem. Dzieje się tak najczęściej wtedy, gdy po rozstaniu rodziców relacje między rodzinami zostają zerwane, a kontakty z dziadkami nagle ustają. Co wtedy zrobić?
Czy babcia lub dziadek mają prawo do kontaktów z wnukiem? Kontakty dziadków z wnukiem, jeśli nie są dobrowolnie realizowane przez rodziców dziecka, mogą zostać uregulowane na drodze postępowania sądowego. Sprawa toczy się przed sądem rodzinnym. Opiera się na przepisach art. 113 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, że „kontakty z dzieckiem przysługują także innym osobom, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem”.
Dziadkowie mogą zatem domagać się sądowego uregulowania kontaktów, jeśli do tej pory utrzymywali z wnukiem relację, a ta została nagle przerwana.
Sąd, biorąc pod uwagę dobro dziecka oraz dotychczasową więź z dziadkami, może takie kontakty uregulować w sposób precyzyjny i wiążący.
Postępowanie o ustalenie kontaktów wszczynane jest na wniosek osoby zainteresowanej. We wniosku należy precyzyjnie wskazać proponowany sposób realizacji kontaktów. Chodzi zarówno o ich częstotliwość, jak i formę (spotkania osobiste, rozmowy telefoniczne, wideorozmowy itd.).
Sąd rodzinny będzie kierował się przede wszystkim dobrem dziecka. Zbada, czy relacja z dziadkami była wcześniej silna, czy dziecko dobrze reaguje na kontakt, a także czy nie ma obiektywnych przeciwwskazań do tych kontaktów. W razie potrzeby może również zasięgnąć opinii biegłych (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych).
Tak – jednak taki sprzeciw musi być uzasadniony. Jeżeli rodzic, pod którego pieczą znajduje się dziecko, utrudnia lub całkowicie uniemożliwia kontakty bez uzasadnionej przyczyny, sąd może wydać orzeczenie, które będzie wiążące.
W przypadkach rażącego utrudniania kontaktów, możliwe jest również – podobnie jak w przypadku rodziców – zastosowanie mechanizmu przymusowej egzekucji kontaktów i zagrożenie nakazaniem zapłaty.
W każdej sprawie dotyczącej kontaktów – również tych między dziadkami a wnukami – kluczowym kryterium jest dobro dziecka. Jeżeli relacja z dziadkami była ważna, wnosiła pozytywny wpływ emocjonalny, dawała dziecku poczucie bezpieczeństwa i ciągłości, sąd zazwyczaj ustali kontakty.
W sytuacjach, w których dziadkowie mają za sobą np. poważne konflikty z rodzicami dziecka, sąd zbada, czy ewentualny kontakt nie będzie źródłem stresu lub negatywnych emocji dla małoletniego.
Najlepszym rozwiązaniem jest próba polubownego rozwiązania sporu – np. z pomocą mediatora. Jeżeli jednak porozumienie jest niemożliwe, warto zgromadzić dowody świadczące o dotychczasowej więzi z dzieckiem: wspólne zdjęcia, wiadomości, relacje świadków. Pomocny może być również zaświadczenie psychologa dziecięcego, potwierdzające pozytywny wpływ kontaktów z dziadkami na dziecko.
Jako radca prawny z Płocka specjalizujący się w prawie rodzinnym, doskonale wiem, jak delikatne są sprawy dotyczące relacji rodzinnych. W swojej pracy nie zapominam, że za każdą sprawą kryje się historia, emocje i ludzie, którzy po prostu chcą dla dziecka jak najlepiej.
Jeśli jesteś dziadkiem lub babcią i masz poczucie niesprawiedliwości – że nagle odebrano Ci możliwość utrzymywania kontaktu z wnukiem – nie jesteś bez szans. Pomogę Ci przygotować odpowiedni wniosek, wesprę Cię w sądzie. Ponadto zadbam o to, by Twoje relacje z wnukiem mogły zostać odbudowane – oczywiście zawsze z poszanowaniem dobra dziecka.
